Trochę historii

Polskie Towarzystwo Leśne jest branżowym stowarzyszeniem integrującym brać leśną. Za jeden z ważniejszych celów stawia sobie rozwój badań naukowych, powiązanie wiedzy z praktyką. Towarzystwo bierze aktywny udział w debacie nad kształtem gospodarki leśnej, m.in. w opracowaniu założeń strategii rozwojowych. Kolejnym priorytetem jest promocja edukacji, zarówno wśród leśników, jak i w całym społeczeństwie. Tradycyjną formą funkcjonowania są wykłady, odczyty, zebrania dyskusyjne, konferencje i wydawnictwa, poświęcone nie tylko bieżącym zagadnieniom. PTL stawia czoła wyzwaniom, które niosą zmiany zachodzące w otoczeniu gospodarki leśnej. Wspiera również kierownictwo Lasów Państwowych w zakresie ekspertyz i oceny strategicznych dokumentów.

Konferencja z bogatym programem

Zaraz po otwarciu obrad przez Przewodniczącą Zarządu Oddziału kol. Alinę Siedlecką głos zabrał Zastępca Dyrektora RDLP w Toruniu ds. ekonomicznych - Pan Roman Dobrzyński. Skupił się na aktualnych relacjach gospodarki leśnej z otoczeniem. Rośnie nacisk społeczny, postulatów których autorami są ekolodzy i przedstawiciele nauki. Głoszone są mniej lub bardziej szczytne idee, ich autorzy mają różne wizje, ale najczęściej nie znają praktyki. Jest oczekiwanie na wypełnianie rozmaitych funkcji lasu, pojawia się koncepcja wyłączenia lasów „naturalnych” z produkcji. Lasy prowadzone wg zrównoważonych zasad gospodarki będą pod kontrolą społeczną, zaś produkcję surowca w głównej części zapewniać będą plantacje drzew. Jedną form nacisku na gospodarkę leśną jest certyfikacja dobrych praktyk przez instytucje międzynarodowe. Dyrektor życzył zebranym owocnych obrad i trafnych wniosków.

Porządek Walnego

Walne Zebranie poprowadziła kol. Alina Siedlecka - Przewodnicząca Zarządu Oddziału. Przywitała zebranych i zaproponowała program konferencji i porządek Walnego Zebrania Delegatów.
Następnie 6 nowych kandydatów wstępujących do PTL otrzymało z rąk kierownictwa Zarządu Oddziału odznaki wraz z legitymacjami. Od tej chwili młodzi ludzie podejmować będą w swoich jednostkach zorganizowaną działalność na rzecz Stowarzyszenia. W kolejnym punkcie programu 3 zasłużonych członków, tj. kolegów Lecha Jończyka, Mieczysława Olewnika (z Koła przy Nadleśnictwie Włocławek) i Piotra Borkowskiego (z Koła przy Nadleśnictwie Golub-Dobrzyń), wyróżniono odznakami honorowymi.
Sprawozdanie Komisji Rewizyjnej odczytała przewodnicząca Komisji Rewizyjnej kol. Magdalena Kokosza, potwierdzając tym samym prawidłowe gospodarowanie finansami. W dalszej części Przewodnicząca oddała głos sekretarzowi Zarządu - kol. Dariuszowi Gidaszewskiemu. Poinformował, że na sali obecnych jest 41 delegatów z formalnym prawem głosu. Skupił się na prezentacji aktualnego stanu osobowego Oddziału, statystykach członkowskich w poszczególnych kołach. Przekazał m.in. że liczba członków toruńskiego Oddziału nieco się zmniejszyła i na dzień 31 grudnia 2018 r. wynosiła 340 osób, w tym 41 kobiet, zrzeszonych w 19 kołach. W ostatnim okresie sprawozdawczym ubyło 18, przybyło zaś 29 członków. Zarząd Oddziału liczy 9 członków, Komisja Rewizyjna to trzyosobowy zespół.
Następnie Sekretarz Oddziału kontynuował swoją wypowiedź, omawiając w sposób syntetyczny wykonanie zadań i przedsięwzięć w jednostkach, przedstawił sukcesy i dorobek członków PTL w 2018 roku. Członkowie brali udział w lokalnych przedsięwzięciach o charakterze kulturowym i edukacyjnym. Aktywność działaczy Stowarzyszenia wynikała z bieżącego kalendarza stałych imprez, współpracy z samorządami, placówkami oświatowymi, NGOs oraz mediami. Sporo z nich miało również osiągnięcia w zakresie publikacji w wydawnictwach publicznych i branżowych. Były również wyjazdy techniczne jednostek, prezentowano liczne referaty, Pośród najważniejszych działań podkreślił wkład członków PTL w zbiorowym wysiłku leśników na rzecz usuwania skutków klęski z 2017 roku. Ogromny wysiłek przy porządkowaniu uszkodzonych powierzchni, przywracaniu zasobów leśnych i szereg towarzyszących inicjatyw, są wspólnym dorobkiem. Staraniem LP, w tym PTL podejmowano również przedsięwzięcia włączające mieszkańców, społeczność lokalną, w pracach odnowieniowych. Szereg powierzchni celowo urządzanych jest pod względem infrastruktury turystycznej i edukacyjnej pod hasłem „Solidarni z klęską”. Uspołecznienie tego procesu polegało na wpisywaniu nowych nasadzeń w społeczno - gospodarczy rozwój regionu. Innym obszarem, gdzie członkowie koncentrowali swą aktywność to obchody 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę.
Liczne inicjatywy jednostek powiązane były z obchodami organizowanymi przez samorządy. Lokalne działania polegały najczęściej na udziale w uroczystościach przy pomnikach bohaterów, symbolicznym sadzeniu drzew, marszach i manifestacjach mieszkańców.

Plan pracy na 2019 rok

Zbudowany został na podstawie przedsięwzięć zaplanowanych przez Koła. Są to głównie działania związane z kontynuacją programów edukacyjnych, udziale w imprezach cyklicznych, pracą nad rozpoczętymi projektami. Z uwagi na kalendarz historycznych wydarzeń związanych z odzyskiwaniem niepodległości przez poszczególne miasta i regiony, uroczystości rozłożone są w czasie i będą przebiegać aż do 2020 roku. Pośród przyszłych zamierzeń będzie na pewno udział w ogólnopolskiej akcji upamiętnienia 100-lecia niepodległości. Koła toruńskiego Oddziału zgłosiły własne projekty, najczęściej będą to nowe nasadzenia lasu albo symbolicznie – pojedynczych drzew, które pozostaną jako świadkowie obchodzonej rocznicy. Miejsca takie - opatrzone pamiątkową tablicą, czy obeliskiem będą pięknym gestem rocznicowym. Do wykorzystania są 3 roll’upy z logo PTL-u oraz tegorocznymi hasłami przewodnimi. Będą wyraźnym znakiem naszego udziału w tych przedsięwzięciach. Przewodnicząca poinformowała, że wydano piękną publikację pt. „Leśnicy dla Niepodległej”. Pamiątkową książkę otrzyma każdy członek PTL w podziękowaniu za wkład w rocznicowe obchody.
Kol. A. Siedlecka w ramach planu pracy na br poinformowała o propozycji Nadleśnictwa Gołąbki ogłoszenia konkursu edukacyjno – historycznego „Las znaczony krzyżami”, adresowany do szkół, stowarzyszeń, ZHP i innych. W naszych lasach rozproszone są pomniki, obeliski, pamiątkowe krzyże, tabliczki, kamienie, upamiętniające walkę o niepodległość, poległych, straconych, potyczki, lokalne wydarzenia, itp. Jedne są zadbane, odwiedzane, inne zapomniane, generalnie niezinwentaryzowane, w jednostkach znajduje się tylko wycinkowa ewidencja. Dotarcie do takich miejsc, opis wydarzeń związanych z upamiętnieniem, zasług mieszkańców regionu dobrze wpisuje się w obchody 100. rocznicy niepodległości. Zgodnie z regulaminem konkursu, autorzy złożą materiały opisujące pamiątkowe miejsce, fotografie, zaproponują wnioski o potrzebie ochrony i edukacyjnego wykorzystania. Po zebraniu materiałów, rozstrzygnięciu konkursu, można będzie opublikować najciekawsze prace.
Przewodnicząca poinformowała o planowanym w 2019 roku 119 krajowym zjeździe krajowym Towarzystwa na terenie RDLP w Szczecinku. Temat przewodni – „Wyzwania wielofunkcyjnej gospodarki leśnej wobec oczekiwań przemysłu i środowisk ekologicznych”. Przedmiotem obrad mają być zagadnienia: leśnictwo a przemysł drzewny, leśnictwo jako dyscyplina naukowo – zawodowa, gospodarka leśna w strategii ochrony przyrody, Różnorodność i aktualność tematów, specyfika pomorskich jednostek, wzbudza zainteresowanie nie tylko członków PTL.

Twardo trzymamy się programu

W następnym punkcie powołano komisję skrutacyjną ds. wyboru delegatów na tegoroczny zjazd krajowy, który odbędzie się we wrześniu 2019 roku. Wyłoniono 9 delegatów oraz kilka osób na listę rezerwową na wypadek konieczności losowego uzupełnienia delegacji Oddziału.
Kol. Waldemar Wencel - główny specjalista SL Pełnomocnik Dyrektora ds. zagospodarowania klęski, w swym wystąpieniu porównał aktywność bratnich organizacji branżowych, SITLiD i PTL. Na terenie toruńskiej dyrekcji z czasem coraz bardziej widoczna stała się działalność leśników pod szyldem PTL. Liczba członków SITLiD zmalała do ok. 50 osób, wykrusza się wskutek zmian kadrowych, ich działalność koncentruje się głównie na szkoleniach i wydawnictwach technicznych. Mówca ubolewał obecnie nad małym zainteresowaniem medialnym klęski z 2017 roku, która powoli przechodzi w zapomnienie. W chwili tragedii prasa, radio i TV mocno prezentowały temat szkód, ludzkich tragedii, zmian w krajobrazie leśnym regionu Pomorza, Pałuk i Kujaw. Dziś coraz mniej mówi się o wysiłku ludzi lasu w porządkowaniu zniszczonych powierzchni, stratach nie tylko krajobrazowych, ale i przyrodniczych. Temat w przestrzeni publicznej prawie nie istnieje, powoli zapominane są obrazy tragedii. Obecnie jesteśmy na etapie nie mniej pracochłonnym, wymagającym zaangażowania poważnych sił i środków. Koncepcyjny wysiłek dotkniętych jednostek skupia się na wielkopowierzchniowym zagospodarowaniu klęski. Przykładowo w Nadleśnictwie Rytel należy odnowić ok. 5 tys. ha lasu. Rozmiar zadań do wykonania niespotykany w powojennej historii polskiego leśnictwa! Mówca podkreślił nie tylko wysiłek, ale i kreatywność leśników. Na przykładzie Nadleśnictwa Runowo podawał przykłady adoptowania nowych rozwiązań, również zagranicznych doświadczeń, w uproduktywnieniu powierzchni. Ogromny poligon doświadczalny weryfikuje niejedne zasady hodowli lasu, różnorodność sposobów zagospodarowania powierzchni. W przyszłości należałoby je wykorzystać do codziennych praktyk.
PTL i SITLiD planuje jesienną konferencję na terenie Borów Tucholskich. Oprócz podsumowania pracy zamierza zainteresować świat nauki i media dorobkiem leśników. Tematy będące przedmiotem prac zespołu w niewielkim stopniu są wykorzystywane przez naukowców w badaniach i dociekaniach na stabilnością leśnych ekosystemów wobec zmian klimatycznych. Im więcej uczestników, sposobów uspołecznienia, medialnego nagłośnienia, tym lepiej dla lasów na przyszłość. Tym bardziej, że wielkoobszarowe klęski nie są uwzględnione, uregulowane w procedurach postępowania, działaniach profilaktycznych, hodowli i ochronie zasobów leśnych.

Sesja referatowa

W ostatniej części konferencji wystąpiło trzech prelegentów. Najpierw kol. Alina Siedlecka zaprezentowała cele i zadania PTL, historię Oddziału w Toruniu.
Następnie kol. Jan Fiderowicz zaprezentował temat „Wilk w Puszczy Bydgoskiej i jego wpływ na populacje dziko żyjących zwierząt kopytnych”. Swoje wystąpienie urozmaicił multimedialną prezentacją, scharakteryzował złożony problem obecności drapieżników w naszych lasach. Prelegent skupił się na upadkach wilków wskutek kolizji drogowych, kłusownictwa i innych wydarzeń losowych. W ciągu okresu 2005 - 2018 zarejestrował 30 przypadków śmierci pod kołami samochodów. Statystyka pokazuje, że najczęściej są to 2-letnie osobniki obojga płci. Spora presja wilka na ten region związana jest z powrotem na obszary, gdzie kiedyś był obecny, połączeniem z korytarzami migracyjnymi. Jednak rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej, fragmentacja siedlisk, powoduje liczne kolizje z interesami człowieka. Drapieżnik do funkcjonowania watahy potrzebuje przestrzeni życiowej, spokoju w środowisku. We współczesnym świecie nie jest to jednak możliwe. Nagromadzenie obaw wśród okolicznej ludności, stereotypowa wiedza na temat gatunku i jego roli w ekosystemie, wymaga bliższego poznania. Udział ludzi świata nauki, doświadczonych leśników i myśliwych w edukacji, gwarantuje odpowiedni poziom wiedzy, rozwianie wątpliwości. Odczuwamy wyraźne zainteresowanie społeczne, lęki związane z obawami przed wilkiem. Brak wiadomości i historyczne zaszłości powodują, że wiele stereotypów niesłusznie obciąża tego drapieżnika. Nacisk na aktywne zarządzanie jego ochroną był jednym z wniosków konferencji. Sprawa jest złożona, wymaga opracowania strategii zarządzania populacją tego gatunku, w oparciu o naukowe rozpoznanie dynamiki rozwoju, szlaków migracyjnych oraz tendencji na przyszłość.
Ostatnim punktem konferencji było wystąpienie kol. Mieczysława Gawrona zatytułowane „Edukacja leśna społeczeństwa – fakty i mity o lasach”. Przez lata nazbierało się ich niemało. Jedne bolą, drugie dziwią, inne zastanawiają, właściwie to wszystkie powinny niepokoić. Spadek notowań wizerunkowych organizacji LP jest na pewno związany z konfliktem wokół statusu Puszczy Białowieskiej, aktywności organizacji ekologicznych na rzecz innych rozwiązań, nacisków medialnych.
Do zaskakujących poglądów funkcjonujących w publicznym obiegu jest pogląd, iż Lasy Państwowe są jednostką budżetową, znajdują się w strukturze państwowych finansów. Podczas, gdy zgodnie z obowiązująca ustawą o lasach oraz rozporządzeniem w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej w Państwowym Gospodarstwie Leśnym LP, utrzymują się wyłącznie z własnych przychodów.
Wieloletni wysiłek edukacyjny leśników rozmija się również efektami w zakresie elementarnej wiedzy o zmianach powierzchni leśnej na mapie Polski. Od II wojny lesistość kraju zwiększyła się o 10%, dziś dochodzimy do 30% lesistości kraju. Podczas spotkań, konkursów i publicznych wypowiedzi za dużo jest twierdzeń, że lasów w Polsce ubywa. Pogląd rozmijający się kompletnie z tym co widać wokół, dowód na siłę złych stereotypów!
Podobną siłę rażenia ma zjawisko zaśmiecania lasów. Leśnicy od lat, wspólnie z mediami, stowarzyszeniami, organizacjami ekologicznymi, nagłaśniają zjawisko, biorą udział w licznych akcjach sprzątania, poruszają temat przy każdej okazji. Efektów jednak nie widać, śmieci w lasach nie ubywa. Każdy z nas może zaobserwować porzucone opakowania i odpady na parkingach, przy drogach. Śmiało można powiedzieć, że znaczą drogi podróżujących. Coś niedobrego dzieje się z ludźmi, którzy opacznie traktują otwartość leśników, zaproszenie do odwiedzania naszych lasów, pobyt na łonie natury.
Prelegent poddał pod dyskusję, czy na pewno nasze starania, edukacyjna aktywność są dobrze adresowane, skutecznie przekazywane. Prawdopodobnie tematyka naszych zajęć, warsztatów i ćwiczeń terenowych są nadmiernie rozbudowane, za dużo prezentowanych zagadnień. Pewnie z nadgorliwości, chęci zaimponowania przyrodniczymi tematami, nasza oferta jest najzwyklej w świecie przeładowana. Doświadczenia dydaktyczne w procesie nauczania wskazują jednak na ograniczoną percepcję słuchaczy, możliwość przyswajania zaledwie kilku kluczowych tematów. Wnioski na przyszłość nasuwają się same

Zamiast zakończenia

Na koniec obrad walnego zebrania prowadząca spotkanie kol. Alina Siedlecka podziękowała wszystkim za aktywny udział, zachęciła do dalszej pracy i jeszcze raz podziękowała pracę na rzecz PTL. Tradycyjnie dokonała oficjalnego zamknięcia obrad i zaprosiła wszystkich na posiłek.
Walne zebranie postawiło przed członkami toruńskiego Oddziału PTL kolejne zadania, wyzwania mobilizujące zarówno do kontynuacji pracy na powierzchniach klęskowych, jak i na pozostałym obszarze. Czas pokaże, które plany i działania będą powodem do chluby, dorobkiem na kolejny okres sprawozdawczy. Wyznaczenie zadań przez Zarząd Oddziału jest nie tylko realizacją statutowych obowiązków, ale miarą aktywności członków Polskiego Towarzystwa Leśnego.
Konferencji towarzyszyła wystawa zdjęć motyli autorstwa kol. Jana Fiderewicza i grafiki autorstwa kol. Krzysztofa Szafkowskiego. Kolegom – leśnikom gratulujemy wspaniałej pasji i dziękujemy za podzielenie się swoimi dokonaniami.

Tekst i fot. Józef Popiel

W dniach 20 i 21 sierpnia 1907 roku w Krakowie odbył się jubileuszowy zjazd Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego z okazji 25-lecia jego istnienia. Zjazd stał się jednocześnie  pierwszym trójzaborowym spotkaniem leśników polskich, obradom przewodniczył wybrany przez uczestników prezes wielkopolskiego Wydziału leśnego Józef Rivoli. Na wniosek prof. Stanisława Sokołowskiego przyjęto uchwałę o następującej treści: „Ogólny Zjazd leśników polskich uznaje konieczność zawiązania Towarzystw leśnych w Królestwie i W. Ks. Poznańskiem. Towarzystwa te uznają „Sylwana” wychodzącego we Lwowie za swój organ”. Na dorocznym Walnym Zebraniu Centralnego Towarzystwa Gospodarczego, które odbyło się w dniach 10-12 marca 1908 r. w Poznaniu, prezes J. Rivoli poinformował, iż Wydział Leśny przyjmuje nazwę „Towarzystwo Leśne w Wielkim Księstwie Poznańskim”. W 1908 r. pojawiła się więc nowa nazwa organizacji leśników wielkopolskich, jednak Towarzystwo Leśne w Wielkim Księstwie Poznańskim było w prostej linii kontynuacją formalnego istnienia i merytorycznego działania dawnego Wydziału Leśnego, który powstał już w 1866 roku. I to właśnie wtedy zaczęła się w pełni udokumentowana historia Oddziału Wielkopolskiego PTL.

 

 
Pasmo sukcesów Koleżanek i Kolegów z Poznania w zakresie osiągania statutowych celów, realizacji ambitnych zadań naukowych, edukacyjnych, medialnych, możliwe było m.in. dzięki licznym kontaktom z partnerami, wymianie doświadczeń. Tak też potraktowali zapoznawczy charakter wyjazdu na Pałuki. Po przyjeździe gości przywitał Nadleśniczy Marek Malak, w sali narad przedstawił krótką charakterystykę jednostki. Kolejne slajdy prezentacji przedstawiały nie tylko charakterystykę, rozmiar zadań, ale i problemy, z którymi borykają się tutejsi leśnicy. Już w pierwszym punkcie programu goście mogli zapoznać się ze skutkami nawałnicy z 11 sierpnia tego roku. Trasa wiodła przez rejon największych uszkodzeń, obraz złomów i wywrotów robił wrażenie. Organizacja likwidacji skutków, sposób porządkowania klęskowych powierzchni, spotkały się z aprobatą i uznaniem poznańskich leśników.
 
Po drodze do Gąsawy pokazaliśmy gościom okazały pomnik Leszka Białego w Marcinkowie Górnym. Krótkie przybliżenie historii zjazdu dzielnicowych książąt z 1227 roku, z jego tragicznym zakończeniem, to próbka turystycznych atrakcji na piastowskim szlaku. Przypomnijmy … Książę, zaatakowany zdradziecko podczas kąpieli, salwował się ucieczką, dogonili go jednak i zamordowali ludzie Świętopełka Gdańskiego. Śmierć była tragicznym wydarzeniem w historii, bowiem przebywający w Gąsawie książęta obradowali nad ideą zjednoczenia rozbitej dzielnicowo Polski, a księciem senioralnym miał zostać właśnie Leszek Biały.
 

        

Nie każdy ma okazję z bliska zobaczyć ogromną kopalnię kruszywa kamiennego Wapienno.  Kopalnia Lafarge Holcim należy do francuskiego inwestora, położna jest wśród lasów Nadleśnictwa Gołąbki. Do głównych zadań firmy należy produkcja wysokiej jakości kruszyw dla budownictwa drogowego, infrastruktury kolejowej oraz wielu branż przemysłowych. Misją koncernu jest poszanowanie środowiska naturalnego, lokalnych kultur i społeczności oraz zrównoważony rozwój dostosowany do potrzeb rynku. Na zwiedzających duże wrażenie zrobiło odkrywkowe ujęcie o głębokości ponad 100 m. Nadsztygar, górnik z miejscowego zakładu, obrazowo przedstawił sposób pozyskania kamienia przy pomocy odstrzału materiałami wybuchowymi. Pośród urobku znajdują się artefakty z głębokiej historii kształtowania się Ziemi sprzed milionów lat. Najstarsze skamieliny amonitów, ówczesnych stworzeń morskich, pochodzą sprzed ok. 150 mln lat, z epoki Jury. Kiedy nasz przewodnik wyciągnął z kieszeni spiralne muszle odbite w kamieniu, chętnych było więcej, niż skamieniałości.
 
Wapienie należą do najbardziej rozpowszechnionych skał na świecie, wiek złóż wapieni waha się od 60 mln do 2 mld lat. Każde posiada swój własny wiek geologiczny i znajduje inne zastosowania. Nadsztygar całkowicie zaimponował nam ogromną ciężarówką do transportu urobku. Wielkość pojazdu, ładowność skrzyni, potęga opon, działały na wyobraźnię. Koszt samego ogumienia rzędu 50 tys. zł/szt. dużo mówi o specjalistycznym sprzęcie w tutejszej kopalni. Jeszcze grupowe zdjęcie na tle głębokiego ujęcia i mogliśmy wyruszyć w dalszą drogę …
 
Zasłużony posiłek w Dworze Marcinkowo Górne połączyliśmy ze zwiedzaniem obiektu o ciekawej historii i architekturze. Dwór położony jest na terenie malowniczego parku, bramę wjazdową zdobią rzeźby dwóch wojów piastowskich trzymających tarcze herbowe. Forma architektoniczna pochodzi z I połowy XVIII w., na zespół podworski składa się barokowy dwór, dwie oficyny oraz stajnia. Pod koniec 2009 roku kompleks przeszedł gruntowną renowację, dzięki której aktualni właściciele mogą oferować turystom wysoki standard usług hotelowo - restauracyjnych.
 

Największą atrakcją pobytu naszych gości było Muzeum Archeologicznego w Biskupinie. Ze względu na powierzchniowy charakter, mnogość obiektów i ekspozycji, najlepiej mógł to uczynić tylko miejscowy przewodnik. Biskupin zaistniał w dziejach polskiej archeologii jako zjawisko wyjątkowe. W małej wiosce położonej daleko od utartych szlaków, polska nauka o pradziejach rozpoczęła nowy etap swego rozwoju. Duża skala badań, nowatorskie metody, a przede wszystkim znakomicie zachowane drewniane konstrukcje, wszystko to sprawiło, że sława Biskupina sięgnęła poza granice kraju. Biskupin odcisnął swoje znamię na kulturze polskiej XX stulecia. Pierwsze etapy badań wykopaliskowych w Biskupinie przypadły na okres narastających nacjonalizmów i atmosfery zbliżającej się wojny. Teoria prof. Józefa Kostrzewskiego głosząca, iż mieszkańcy grodu kultury łużyckiej na półwyspie jeziora Biskupińskiego byli Prasłowianami, a więc naszymi odległymi przodkami, odgrywała znaczącą rolę w budowaniu tożsamości narodowej. Mijający czas pokazuje, iż atrakcyjność tego miejsca wcale nie maleje, realizowane są tu projekty na miarę naszych czasów. Przed pojawieniem się archeologów na półwyspie jeziora Biskupińskiego właściciele tego terenu wykorzystywali go rolniczo pod uprawę warzyw oraz kopali torf. Półwysep biskupiński w czerwcu 1934 roku, już po przyjeździe ekspedycji archeologicznej, to był płaski, podmokły teren, pozbawiony wybujałej roślinności tak charakterystycznej dla dzisiejszego rezerwatu. Już w pierwszym sezonie badawczym odkryto wiele niesłychanie interesujących zabytków. Ornament z prehistorycznej misy, przedstawiającego scenę polowania konnych myśliwych na jelenie, stał się z czasem logo biskupińskiego Muzeum.
 
Przewodnik poprowadził nas przez historyczne rekonstrukcje i ekspozycje, zaczynając od wioski neolitycznej z epoki kamienia. Rekonstrukcja „długiego domu” z neolitu, czyli młodszej epoki kamienia, sprzed ok. 6 tys. lat temu daje wyobraźnię o warunkach życia pierwszych rolników. Chaty miały charakterystyczny kształt wydłużonego trapezu i mogły posiadać długość ponad 40 m. Ich mieszkańcami było kilka spokrewnionych ze sobą rodzin, tworzących ród. Opodal znajduje się podobny obiekt, który mieści niewielką wystawę „Epoka pierwszych rolników”, poświęconą epoce neolitu, której początek stanowił ogromny skok w rozwoju cywilizacji.
 
Dalej trasa zwiedzania wiodła do osiedla obronnego kultury łużyckiej, na półwyspie zrekonstruowano jego fragment. Najbardziej charakterystyczna jest brama, za którą znajdują się dwa odcinki wału oraz falochron. Naprzeciw zbudowano ulicę poprzeczną z dwoma rzędami domów, w każdym dwie pełne rekonstrukcje wnętrza. Potem przyszła kolej na wioskę wczesnopiastowską. Odkryta osada rozwijała się już między VIII a przełomem IX i X wieku, natomiast jej największy rozkwit przypada na drugą połowę X w. Zamieszkiwana była przez ludność kultury łużyckiej. Po zwiedzeniu wioski wczesnośredniowiecznej udaliśmy się do Pawilonu Muzealnego, gdzie zapoznaliśmy się ze stałą wystawą poświęconą badaniom wykopaliskowym pt. „Świt historii nad Jeziorem Biskupińskim” oraz czasową o mieczach, strojach, ubiorze średniowiecznych wojów i rycerzy. Czasowe wystawy nawiązywały do zakończonej niedawno XXIII edycji festynu archeologicznego, który odbywał się pod hasłem „Bogowie wojny”.
 
Kolejny punkt zwiedzania to obozowisko łowców z epoki kamienia popularyzujące najstarsze dzieje człowieka, badania archeologiczne wiązane z tą problematyką. Muzealnicy poprzez prezentację starają się przybliżyć obraz dawnych społeczeństw i ich elementów życia codziennego. W części rezerwatu, położonej za pawilonem muzealnym, prowadzone są prace z zakresu archeologii doświadczalnej. Mają one za zadanie rekonstrukcję różnych przejawów działalności dawnych mieszkańców. Można tu zobaczyć m.in. wypalanie naczyń, wytop brązu, wędzenie ryb, lepienie ceramiki, wytwarzanie narzędzi krzemiennych oraz produkcję dziegciu i smoły drzewnej.
 
Od wielu lat w Biskupinie hodowane są koniki polskie, spokrewnione z leśnymi tarpanami. W 1984 roku poszerzono hodowlę w rezerwacie o owce wrzosówki oraz kozy. Owce spokrewnione z muflonem europejskim należą do grupy północnej, owiec krótkoogoniastych. Są one bardzo odporne na złe warunki środowiskowe i niedostatki pożywienia. Najmniej zmieniły się kozy hodowane we wczesnej epoce żelaza. Wymiary oraz cechy zewnętrzne niewiele je różnią od współczesnych. Od kilku lat hodowane jest także bydło pierwotne czerwone, rasy polskiej nizinnej.
 
Na koniec wycieczki duża atrakcja … Zaglądamy do pawilonu i stoisk z pamiątkami, nie tylko tych popularnych dla masowego turysty, również z dziełami miejscowego rzemiosła. Wzięcie miały drewniane figurki, gliniane rzeźby, wyplatane koszyki. Oblegane było również stoisko z miodami, różne smaki i przeznaczenie, pozwoliło zrobić zapasy na zimę, nie tylko dla zdrowotności.
 
Korzyść z wizyty poznańskich leśników jest obopólna. Mogliśmy zaprezentować nasze problemy i sukcesy, pokazać walory przyrodnicze, zabytki kulturowe świadczące o historii regionu. Koleżanki i Koledzy z Wielkopolskiego Oddziału PTL zabrali ze sobą wspomnienie pałuckich krajobrazów, leśne bogactwo, nieco pokiereszowane po ostatniej nawałnicy. Goście pozytywnie ocenili nasze zaangażowanie przy likwidacji skutków, efekty działalności gospodarczej. Weryfikacja dorobku leśników z Gołąbek w oczach naszych sąsiadów daje zawodową satysfakcję … .
 

Józef Popiel